سرگیجه یک علامت است نه یک بیماری. ممکن است به عنوان حس ناپایداری، عدم تعادل یا بی نظمی در ارتباط با محیط اطراف فرد تعریف شود. علائم سرگیجه ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد و در اثر بسیاری از بیماری ها ایجاد شود. از آنجا که علائم سرگیجه در بیماران مختلف بسیار متفاوت است و ممکن است ناشی از بسیاری از بیماریهای مختلف باشد، پزشک معمولا برای تشخیص نیاز به انجام آزمایش دارد تا بتواند در مورد علت سرگیجه اطلاعاتی در اختیار بیمار قرار دهد. سرگیجه ممکن است با اختلال شنوایی همراه باشد یا نباشد.
سر فصل های مطلب
Toggleسیستم تعادل انسان از چهار قسمت تشکیل شده است. مغز به عنوان یک رایانه مرکزی عمل می کند که اطلاعات را در قالب پیام عصبی از سه بخش ورودی خود دریافت می کند: چشم ها، گوش داخلی و ماهیچه ها و مفاصل بدن. یک جریان ثابت سیگنال از طریق این پایانه های ورودی به مغز وارد می شود. هر سه سیستم به طور مستقل کار می کنند و در عین حال برای حفظ تعادل بدن، هماهنگ هستند.
مکانیسم تعادل گوش داخلی دارای دو قسمت اصلی است: سه کانال نیم دایره و دهلیز که با مایع پر شده اند. هنگامی که سر حرکت می کند، مایع درون این بخش پرپیچ و خم حرکت می کند و انتهای عصبی را تحریک می کند که سیگنال هایی را در امتداد عصب تعادل به مغز می فرستند
احساس ناپایداری، عدم تعادل یا تغییر جهت در ارتباط با محیط اطراف ممکن است ناشی از اختلالات در گوش، گردن، ماهیچه ها و مفاصل، چشم ها، اتصالات سیستم عصبی این ساختارها یا ترکیبی از هر یک از موارد فوق باشد. ما در این بخش به بررسی سرگیجه ناشی از اختلالات گوش می پردازیم.
سرگیجه ناشی از گوش یکی از رایج ترین انواع سرگیجه و ناشی از اختلال در گردش خون یا فشار مایع در حفره های گوش داخلی، فشار مستقیم بر عصب تعادل یا تغییرات فیزیولوژیکی عصب تعادل است. التهاب یا عفونت گوش داخلی یا عصب تعادل نیز می توانند علت اصلی سرگیجه باشند. چنین مشکلات آزاردهنده ای می تواند توانایی ما در انجام عملکردهای معمول را خدشه دار کند.
هرگونه اختلال در فشار، غلظت یا گردش مایعات گوش داخلی ممکن است منجر به سرگیجه حاد، مزمن یا مکرر، با یا بدون کاهش شنوایی و وزوز شود. به همین ترتیب، هرگونه اختلال در گردش خون در این ناحیه یا عفونت این منطقه ممکن است علائم مشابهی را ایجاد کند. سرگیجه همچنین ممکن است در اثر تحریک بیش از حد مایعات گوش داخلی ایجاد شود مانند زمانی که فرد با سرعت زیاد می چرخد و ناگهان متوقف می شود.
سرگیجه گوش ممکن است به صورت احساس چرخش (سرگیجه)، ناپایداری یا گیجی و سبکی سر ظاهر شود. ممکن است ثابت باشد اما اغلب متناوب است و معمولا با حرکت سر یا تغییرات ناگهانی موقعیت تشدید می شود. ممکن است حالت تهوع و استفراغ ایجاد شود اما اگر سرگیجه ناشی از اختلالات گوش داخلی باشد، فرد هوشیاری خود را از دست نمی دهد.
سرگیجه ممکن است در اثر هرگونه اختلال در گوش داخلی، عصب تعادل یا اتصالات مرکزی آن ایجاد شود. این می تواند به دلیل اختلال در گردش خون، فشار یا متابولیسم مایعات، عفونت ها، التهاب عصب، داروها، آسیب یا تومورها باشد.
سرگیجه وضعیتی یا موضعی یک شکل معمول از اختلال تعادل به دلیل تغییرات گردش خون یا مشکل رسوبات کلسیم در گوش داخلی است. این حالت با دوره های ناگهانی و مختصر عدم تعادل هنگام حرکت یا تغییر موقعیت سر مشخص می شود. معمولا هنگام دراز کشیدن یا بلند شدن یا هنگام چرخیدن در رختخواب متوجه آن می شوید. این نوع سرگیجه به ندرت پیشرونده است و معمولا به درمان پاسخ می دهد اما ممکن است عود کند. درمان معمولا شامل تمریناتی است که برای تحریک سرگیجه تا رسیدن به خستگی طراحی شده است. این نوع ورزش ممکن است توسط پزشک به شما توصیه شود تا سرگیجه موضعی سریعتر بهبود یابد. شنوایی شناسان کلینیک هییرپلاس می توانند توانبخشی دهلیزی از جمله این تمرینات را برایتان انجام دهد. گاهی اوقات سرگیجه موضعی ممکن است دائمی باشد و نیاز به جراحی دارد.
نوریت یک تغییر فیزیولوژیکی است که در عصب پس از آسیب ناشی از ضربه، ویروس، بیماری خود ایمنی یا فشرده سازی عروق رخ می دهد. هنگامی که این اتفاق می افتد، عملکرد تعادل مختل می شود و منجر به سرگیجه شدید و گاهی طولانی مدت خواهد بود. خوشبختانه این اختلال تعادل معمولا به موقع فروکش می کند و در اکثر موارد تکرار نمی شود. با این حال ممکن است در سطح متوسط تا خفیف، بسیار مزمن باشد. درمان دارویی برای از بین بردن علائم مفید است تا زمانی که سیستم عصبی مرکزی بتواند فعالیت عصب آسیب دیده را جبران کند. این درمان معمولا شامل داروهای مهار کننده سرگیجه است. مصرف طولانی مدت این داروها به طور کلی توصیه نمی شود زیرا می توانند مانع فرآیند جبران مرکزی شوند. با اینحال گاهی اوقات سیستم عصبی مرکزی نمی تواند فرآیند جبران را به خوبی انجام دهد و ممکن است جراحی لازم باشد.
بیماری منیر یک علت شایع حملات مکرر سرگیجه است و تصور می شود که (در بیشتر موارد) ناشی از افزایش فشار مایعات گوش داخلی به دلیل اختلال در متابولیسم گوش داخلی است. هرگونه اختلال در تولید یا جذب مایعات منجر به تولید بیش از حد یا کم جذب شدن مایع می شود. این منجر به افزایش فشار مایع (هیدروپس) می شود که به نوبه خود ممکن است سرگیجه ایجاد کند که ممکن است با نوسانات کم شنوایی همراه باشد یا نباشد.
ارزیابی کامل برای تعیین علت بیماری منیر، در صورت امکان ضروری است. عوامل گردش خون، متابولیک، سمی و آلرژیک ممکن است در هر فردی نقش داشته باشد. درمان این بیماری شامل مصرف دارو برای کاهش علائم، رژیم غذایی کم نمک و در برخی موارد جراحی است.
هرگونه تداخل در گردش خون به ساختارهای ظریف گوش داخلی یا اتصالات مرکزی آنها ممکن است منجر به سرگیجه و گاهی اوقات افت شنوایی شود. این تغییرات گردش خون ممکن است در نتیجه اسپاسم عروق خونی، انسداد جزئی یا کامل یا پارگی با خونریزی باشد.
سرگیجه گوش داخلی به دلیل اسپاسم عروق خونی معمولا در ابتدا شروع ناگهانی و متناوب دارد. این حالت ممکن است به عنوان یک رویداد منفرد در زندگی بیمار بوده یا مکررا در ارتباط با سایر علائم رخ دهد. در صورت عود، معمولا با علائم سردرد میگرنی همراه است. علل مستعد کننده شامل خستگی و استرس عاطفی است. برخی از مواد مانند کافئین (قهوه) و نیکوتین (سیگار) باعث ایجاد اسپاسم یا انقباض عروق خونی می شوند و باید از آنها اجتناب شود. اسپاسم عروق خونی گاهی اوقات پس از آسیب به سر شروع می شود.
با بالا رفتن سن، دیواره عروق خونی به دلیل روند پیری موسوم به تصلب شرایین، ضخیم تر می شود. این ضخیم شدن منجر به انسداد جزئی، با کاهش تدریجی جریان خون به ساختار گوش داخلی می شود. مکانیسم تعادل معمولا با این وضعیت سازگار می شود اما گاهی اوقات ناپایداری مداوم ایجاد می شود. این حالت ممکن است با تغییر وضعیت ناگهانی مانند زمانی که فرد به سرعت بلند می شود یا ناگهان می چرخد، تشدید شود.
انسداد کامل رگ خونی گوش داخلی (ترومبوز) منجر به سرگیجه حاد می شود که اغلب با تهوع و استفراغ همراه است. علائم ممکن است برای چند روز ادامه داشته باشد، و به دنبال آن سرگیجه تدریجی طی چند هفته یا چند ماه کاهش می یابد زیرا سیستم عصبی مرکزی و گوش بدون دخالت مشکل را جبران می کنند.
گاهی اوقات یکی از عروق خونی کوچک مکانیسم تعادل، پاره می شود. ممکن است خود به خود و بدون هیچ دلیل مشخصی رخ دهد یا ممکن است در نتیجه فشار خون بالا یا آسیب به سر باشد. علائم آن نیز همان علائم انسداد است.
درمان سرگیجه و عدم تعادل ناشی از تغییرات گردش خون شامل داروهای ضد سرگیجه برای سرکوب علائم است. آنها همچنین گردش خون را تحریک می کنند و اثر مراکز مغزی را در کنترل علائم افزایش می دهند. افراد مبتلا به این نوع سرگیجه باید از داروهایی که رگ های خونی را منقبض می کنند، مانند کافئین (قهوه) و نیکوتین (تنباکو) خودداری کنند.
سرگیجه مرکزی معمولا ناپایداری ناشی از عدم عملکرد صحیح مغز در تفسیر سیگنال های عصبی است که دریافت می کند. نمونه ای از آن به صورت احساس شناور بودن یا ناپایداری است که با استرس عاطفی، تنش و مصرف زیاد الکل همراه می شود. ناکارآمدی گردش خون، تومورها یا صدمات ممکن است این نوع ناپایداری را ایجاد کند که با یا بدون اختلال شنوایی است. احساس فشار یا پری در سر شایع است. گاهی اوقات سرگیجه واقعی (چرخش) ممکن است ناشی از مشکلات مرکزی باشد.
آدرس کلینیک هییرپلاس:
تهران، سعادت آباد، بلوار سرو غربی، بین چهارراه سرو و میدان کتاب، پلاک ۱۱۵، طبقه دوم
شماره تماس:
۰۲۱۲۲۱۱۱۳۱۵
۰۲۱۲۲۱۴۱۵۳۳