سر فصل های مطلب
Toggleساختار مو از نظر آناتومی ساده است. اما عملکردهای مختلفی مانند محافظت در برابر عوامل خارجی دارد. مو از لایه ها و ساختارهای متفاوتی تشکیل شده است. ساختار مو از پروتئین سفتی به نام کراتین ساخته شده است. فولیکول مو، هر مو را به پوست متصل می کند. پیاز مو پایه فولیکول مو را تشکیل می دهد. در پیاز مو ، سلولهای زنده تقسیم شده و رشد می کنند تا ساقه مو ایجاد شود. رگ های خونی سلول های موجود در پیاز مو را تغذیه می کنند و هورمون هایی را به وجود می آورند که رشد و ساختار مو را در زمان های مختلف زندگی تغییر می دهند.
اپیدرم بیرونی ترین لایه پوست است. هر مو از تورفتگی روی اپیدرم ایجاد می شود. مو از دو قسمت فولیکول مو و ساقه مو تشکیل شده است. در ادامه به توضیح هر کدام از این موارد خواهیم پرداخت.
فولیکول مو نقطه ای است که مو از آنجا رشد می کند. قسمت انتهایی فولیکول مو در پوست را پیاز مو می نامند. پیاز مو ساختاری است که توسط سلول های فعال در حال رشد ایجاد می شود. این سلول ها الیاف موی بلند ، ظریف و استوانه ای شکل تولید می کنند. پیاز مو دارای سلول های خاصی است که رنگدانه ای تولید می کند که به ساختار موها رنگ می دهد.
همه سلول هایی که در فولیکول مو قرار دارند ملانوسیت نیستند و تنها درصدی از آنها ملانوسیت است. به همین دلیل رنگ موهای هر فردی با فرد دیگر متفاوت است. گیرنده برای آندروژن ها ( هورمون های مردانه ای) در پیازمو وجود دارد. پاپیلای پوستی که از جریان خون تغذیه می کند ، مواد مغذی را برای تشکیل موهای جدید تأمین می کند. پاپیلای پوستی در قاعده پیاز مو یافت می شود. در داخل پوست ، ساختار مو دارای دو غلاف ریشه داخلی و غلاف ریشه خارجی و همچنین غشای شیشه ای است که فولیکول های مو را می پوشانند.
سلول های غلاف ریشه داخلی ، ریشه موهای در حال رشد را احاطه کرده و دقیقاً تا ساقه مو گسترش می یابد. آنها از سلول های پایه ماتریس مو گرفته شده اند. غلاف ریشه خارجی ، که امتداد اپیدرم است ، ریشه مو را می پوشاند. غلاف ریشه خارجی از سلول های پایه در قاعده ریشه مو ساخته شده و در نواحی بالایی تمایل به کراتینه شدن بیشتری دارد. غشای شیشه ای غلاف ضخیم و شفاف بافت همبند است که ریشه مو را می پوشاند و آن را به بافت درم متصل می کند. با توجه به ساختار مو در مجاورت فولیکول های مو غدد قرار دارند. یکی از مهم ترین این غدد ، غده چربی است. زیرا روغن های طبیعی که باعث چربی موها می شود را تولید و ترشح می کند.
ساقه مو قسمتی از ساختارمو است که در بالای پوست سر دیده می شود. این ماده از پروتئینی به نام کراتین ساخته شده است که به هم فشرده شده و با هم ترکیب شده اند.
کراتین یک پروتئین فوق العاده قوی است و در برابر سایش بسیار مقاوم است و باعث افزایش مقاومت ساختار مو در فرد می شود. کراتین از ترکیب دو نوع پیوند دی سولفیدی و پیوندهای هیدروژنی به هم متصل می شوند. پیوندهای دی سولفیدی بسیار بادوام هستند. پیوندهای هیدروژنی ضعیف تر و از نظر تعداد بیشتر از پیوندهای دی سولفیدی هستند. آنها به انعطاف پذیری موهای شما کمک می کنند. ساقه مو از سه لایه تشکیل شده است که شامل : کوتیکول ، قشر و در موارد خاص مدولا هستند.
کوتیکول لایه محافظ موهای شما است که از سلول های روی هم پوشیده تشکیل شده است . کوتیکول به موهای شما درخشندگی می بخشد و لایه های داخلی را از آسیب محافظت می کند. همچنین ورود رطوبت به داخل و خارج قشر زیرین را به حداقل می رساند.
بنابراین کوتیکول تعادل و انعطاف پذیری ساختار موهای شما را حفظ می کند. با این حال ، فرایندهای شیمیایی می تواند کوتیکول را از بین ببرد و این تعادل را مختل کند. اختلال در کوتیکول باعث خشکی و شکنندگی در ساختار موها می شود.
قشر قسمت اصلی و رنگدانه (رنگ) ساختار مو را تشکیل می دهد. قشر مو شامل رشته های کراتینی بلند است که توسط پیوندهای دی سولفیدی و هیدروژنی به هم متصل می شوند. سلامت قشر مو تا حد زیادی به سلامت پوستی که از آن محافظت می کند بستگی دارد.
مدولا ، تنها در انواع موهای ضخیم تر وجود دارد. مدولا درونی ترین لایه موهای شما را شامل می شود.
رشد مو یک فرایند چرخه ای پیوسته است. در ساختار مو همه فولیکول های بالغ یک چرخه رشد را شامل می شوند. این چرخه شامل مراحل : آناژن (رشد) ، کاتاژن (توقف) و تلوژن ( استراحت) می باشد. مدت زمان مراحل بر اساس موقعیت مو و همچنین وضعیت تغذیه ای و هورمونی و سن تغییر می کند.
آناژن مرحله رشد فعال است که در آن فولیکول بزرگ شده و شکل اولیه خود را می گیرد. سپس فیبر مو تولید می شود. تقریبا ۸۵ تا ۹۰ درصد از کل موهای سر در مرحله آناژن قرار دارند.
در پایان آناژن ، فعالیت میتوزی سلول های ماتریس کاهش می یابد و فولیکول وارد یک مرحله تکاملی بسیار کنترل شده می شود. به این مرحله کاتاژن یا توقف می گویند. صرف نظر از محل و نوع فولیکول، مدت زمان مرحله کاتاژن در انسان تقریباً ۲ تا ۴ هفته طول می کشد.
مرحله تلوژن به عنوان مدت زمانی بین تکمیل رگرسیون فولیکولار و شروع مرحله آناژن بعدی تعریف می شود. مرحله تلوژن ۲-۳ ماه طول می کشد. تقریبا ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل موها در مرحله تلوژن هستند. در مرحله تلوژن ، خونرسانی به ساقه مو قطع شده و در نهایت باعث ریزش مو می شود. مرحله تلوژن می تواند چندین ماه طول بکشد. سپس سلول های جدید مو در پایه فولیکول مو تکثیر می شوند و موی جدیدی را تشکیل می دهند. سپس مرحله چرخه رشد مو از نو شروع می شود.
در ساختار مو سلول های جدید دائما در پیاز مو ایجاد می شوند. این سلول ها به هم می چسبند و سفت می شوند. در نتیجه این سلول های سفت شده تار مو را ایجاد می کنند. از آنجا که سلول های جدید سفت شده همچنان از پایین به مو می چسبند ، موها به تدریج از پوست خارج می شوند. به این ترتیب ، یک تار مو روی سر شما با سرعت حدود ۱ سانتی متر در ماه رشد می کند. موهای صورت و به ویژه مژه ها ، ابروها و موهای بدن با سرعت کمتری رشد می کنند. صاف یا فر بودن آن به شکل سطح مقطع ساختار مو بستگی دارد. هرچه سطح مقطع بیضی شکل تر باشد ، موها فرتر می شوند.
از آنجا که موها وارد مرحله تلوژن (استراحت) می شوند و سپس می ریزند ، ما دائما شاهد ریزش مو خواهیم بود که البته این ریزش دائمی نیست. یک فرد بالغ سالم ممکن است روزانه حدود ۷۰ تا ۱۰۰ تار موی سر خود را از دست بدهد. اما از آنجا که موهای جدید همیشه در حال رشد هستند و جایگزین آنها می شوند ، این ریزش طبیعی موها محسوس نیست.
اگر ریشه موها در مرحله رشد آسیب ببیند یا موهای زیادی به طور همزمان وارد مرحله استراحت شوند ساختار مو ضعیف می شود. در نتیجه تعداد و مقدار ریزش موها به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. اگر هیچ موی جدیدی روییده و جایگزین آن نشود ، آن قسمت از ناحیه سر طاس می شود. این نوع ریزش مو را آلوپسی می نامند. در برخی از انواع آلوپسی ، موها ممکن است دوباره رشد کنند. اما همچنین طاسی نیز می تواند دائمی باشد. یکی از نمونه های معمول آن ریزش تدریجی مو در مردان (ریزش مو با الگوی مردانه) است.
صحت علمی مطالب موجود در این مقاله توسط خانم دکتر ناهید همتیان، متخصص پوست، مو و زیبایی در کلینیک جوان بوکان تایید شده است.