اگر یک نفر حساسیتی بیش از حد عادی در سیستم شنوایی خود داشته باشد، چه اتفاقی می افتد؟ همان صداهایی که به صورت روزمره و در محیط عادی زندگی، به گوش همه افراد می رسد، برای او غیرقابل تحمل می شود. از آن جا که این افراد نسبت به صدا بیش از حد حساس هستند ممکن است در آنها ترس نسبت به صداهای ناگهانی و بلند به وجود بیاید. به این وضعیت، فنوفوبیا یا در لاتین phonophobia گفته می شود.
می توان حدس زد بزرگسالانی که از صداهای ناگهانی یا بلند وحشت دارند، چگونه رفتار می کنند. آنها از موقعیت های شلوغ و اجتماعی گریزان هستند. آنها این صداها را برای خود مضر و ناخوشایند می دانند و طوری برنامه ریزی می کنند که در موقعیتی قرار نگیرند که مجبور باشند صداهای ناگهانی و بلند را تحمل کنند.
سر فصل های مطلب
Toggleاگر به هر دلیل گوش یک فرد صداهای طبیعی و روزمره را بلندتر از حد عادی آن احساس کند، بسیار آزار دهنده است. او معتقد است که صدای محیط زندگی روی درجه بسیار بلند و آزاردهنده ای تنظیم شده است.
این حساسیت زیادتر از دیگران نسبت به صداها، کیفیت زندگی بیمار، به خصوص کیفیت زندگی اجتماعی او را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. به عنوان نمونه، این افراد وقتی از خانه بیرون می آیند با پلاگ داخل گوش، کانال شنوایی خود را مسدود می کنند و به طور عمدی قدرت شنوایی خود را کاهش می دهند.
آنها می دانند توانایی تنظیم صدای محیط را ندارند. این حس درماندگی وضعیت روانی آنها را می تواند با اختلال رو به رو سازد. صداهایی که برای بقیه عادی تلقی می شود، برای این افراد دردناک و اذیت کننده است.
بیشتر بخوانیم: آیا ترس از صدای بلند نشانه اوتیسم است؟
در بیشتر بزرگسالان مبتلا به ترس از صداهای ناگهانی و بلند، صداهای ناگهانی با فرکانس بالا (صداهای زیر) با بیشترین هراس و نگرانی همراه می شود. در زیر با برخی از نمونه صداهایی که بزرگسالان مبتلا به ترس از صداهای ناگهانی و بلند را آزرده خاطر می کند آشنا می شوید:
در بخش های پیشین این نوشتار گفته شد که بیشتر این افراد دچار نوعی حساسیت اضافی در سیستم شنوایی خود هستند. برخی صداهای بلند و ناگهانی که برای سایرین عادی هستند برای این افراد ناخوشایند هستند و آنها را آزار می دهد.
به تدریج که در طول زندگی این افراد با چنین صداهایی رو به رو می شوند بر اساس تجاربی که کسب می کنند، نسبت به برخی از این صداهای ناگهانی شرطی می شوند. شرطی شدن یک وضعیت روانشناختی به شمار می رود. بدین ترتیب که شنیدن چنین صداهایی باعث افزایش سطح اضطراب در آنها می شود. به عبارت دیگر، چند بار که چنین صدایی ناگهانی و بلند باعث بروز احساسات منفی در آنها می شوند، از آن به بعد شرطی می شوند.
در بزرگسالی حتی اگر صدای ناگهانی و بلند با مساله منفی و ناراحت کننده هم همراه نباشد، از آن جا که این افراد شرطی شده اند، ترس و اضطراب وجودشان را فرا می گیرد.
به همین دلیل ترس از صداهای ناگهانی و بلند در بزرگسالانی بیشتر دیده می شود که یک اختلال اضطرابی دیگر هم دارند مانند اختلال استرسی پس از سانحه که در زبان انگلیسی به آن Post – Traumatic Stress Disorder (PTSD) گفته می شود. بیشتر افراد مبتلا، این مشکل روانشناختی را با مخفف انگلیسی آن یعنی PTSD می شناسند.
اضطراب بالا باعث می شود بدن این افراد در بیشتراوقات در شرایط هشدار باشد. هر قدر استرس و اضطرابی که این افراد تجربه می کنند بیشتر باشد، سطح استرس طبیعی آنها بالاتر خواهد بود. اگر سطح اضطراب پایه در این افراد از حدی بالاتر باشد، با شنیدن صداهای ناگهانی و بلند، واکنشی رفلکسی نشان می دهند؛ همان چیزی که به اصطلاح گفته می شود: «از جای خود پریدن». علت این امر قرار داشتن بدن در شرایط بالای احساس خطر (یا همان استرس) است.
زندگی کردن با این مشکل بسیار دشوار خواهد بود و پرسش این است: آیا فنوفوبیا قابل درمان است؟ خوشبختانه پاسخ مثبت است.
اگر کسی را می شناسید که دچار واهمه از صداهای ناگهانی و بلند است، حتما او را راهنمایی کنید که به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کند. پزشک معالج پس از شنیدن شرح حال و معاینه کامل ممکن است فرد را برای انجام تست شنوایی سنجی به کارشناسان مربوطه ارجاع دهد.
پس از اطمینان از سلامت سیستم شنوایی و عدم وجود مشکل در سیستم شنوایی فرد، ممکن است پزشک وی را برای مشاوره روانشناسی به یک روانشناس مجرب در زمینه درمان فنوفوبیا ارجاع دهد.
هدف از درمان روانشناختی این است که به فرد کمک کند تا بر ترس از صداهای ناگهانی و بلند و غلبه نماید: همان ترسی که گاهی بر او غالب می شد و زندگی عادی او را دچار اختلال می کرد. در این درمان ها به او آموزش داده می شود که نباید از این صداهای عادی فراری باشد. در عوض، باید خود را آماده سازد که بیش از پیش با این صداها رو به رو شود.
فرد بزرگسال مبتلا به هراس از صداهای ناگهانی و بلند باید درباره این مکل خود با خانواده و دوستان خود به گفت و گو بپردازد. آنها باید بفهمند که مشکل بیمار چیست، او را درک نمایند و از او حمایت کنند.
گروه درمانی هم برای مبارزه با ترس از صداهای ناگهانی در بزرگسالان بسیار موثر واقع می شود. در این گروه، افراد دیگر که به فنوفوبیا مبتلا هستند، از تجارب خود و از نگرانی های خود صحبت می کنند. در گروه درمانی بیمار می بیند که فنوفوبیا فقط مشکل او نیست و افراد دیگری هم هستند که همین احساس های منفی را نسبت به صداهای ناگهانی دارند و آنها هم تحت درمان مشابه هستند.
مشاور روانشناسی مجرب در درمان ترس ناشی از صداهای بلند و ناگهانی ممکن است علاوه بر درمان هایی که برای سایرین هم تجویز می کند، بر اساس وضعیت اضطرابی و روانی هر فرد، درمان شخصی شده دیگری هم تجویز نماید.
خوشبختانه بسیاری از مبتلایان به ترس از صداهای ناگهانی و بلند در بزرگسالی می توانند پس از اطمینان از سلامت سیستم شنوایی خود، با به کارگیری روش های شناختی – رفتاری، گروه درمانی و سایر استراتژی های درمانی موجود از این اختلال اضطرابی رهایی یابند و زندگی اجتماعی عادی خود را دنبال نمایند.
دکتر علی کوهی دانش آموخته رشته فوق تخصصی جراحی گوش و حلق و بینی از دانشگاه استنفورد آمریکا آماده پذیرش بیماران مبتلا به فنوفوبیا در کلینیک خود واقع در تهران هستند.
منبع:
https://knops.co/magazine/phonophobia-treatment/